خانه ملت، تجلی‌گاه خدمت است، نه گذرگاه قدرت

به گزارش "راهبرد معاصر"؛ «یکی از اموری که مطمح نظر آنهایی است که می‌‌خواهند این انقلاب را به شکست برسانند قضیه مجلس است. مجلس یک چیز سهلی نیست کارش. مجلس یک چیزی است که در رأس همه اموری که در کشور است واقع است. یعنی مجلس خوب همه چیز را خوب می‌‌کند و مجلس بد همه چیز را بد می‌‌کند.» قریب به 3ی واندی سال ازین بخش از فرمایشات حضرت امام خمینی(ره) در خصوص جایگاه حیاتی و بااهمیت مجلس می گذرد. 

اگر مروری اجمالی از آنچه بر مجلس گذشته داشته باشیم، خواهیم دید برخی نمایندگان نتوانسته اند شانی هم رده با جایگاه رفیع خانه ملت داشته باشند و اساسا تکیه بر کرسی سبز بهارستان در قواره آن ها نبوده و نیست. اشتباهی که برخی نمایندگان مرتکب می شوند این است که شاید مغالطه ای ذهنی از آنچه در نص صریح فرمایشات حضرت امام پیرامون مجلس مطرح شده را به خود نسبت می دهند که می توانند بعضا اجازه برخی رفتارهای دور از شان را به خود دهند. 

اساسا حضرت امام مجلس را در راس امور دانسته اند، و نه نمایندگانی که برآمده از رای مردم هستند. رفتارهای اخیر برخی نمایندگان مجلس سبب شده تا بار دیگر این مهم یادآوری شود که مردم ولی نعمتان مسئولینی هستند که اگر نبود آرای آن ها، جایگاه حقوقی امروز را نداشتند تا با استفاده ابزاری از آن شهروندان را مورد شماتت قرار دهند. رفتار بی ادبانه نماینده سراوان در گمرک، اظهارات زننده ملکی نماینده مشگین شهر، خادمی نماینده باغملک و ایذه وهمچنین حسن نژاد نماینده جلفا و مرند به شهروندان، نمونه ای از رفتار دور از نزاکت و آداب ایرانی – اسلامی از سوی برخی نمایندگان مجلس است.

اختیارات گسترده و عدم ظرفیت های لازم

بدون تردید یکی از دلایل شکل گیری چنین شرایطی عدم ظرفیت پذیرش پست نمایندگی از سوی برخی نمایندگان مجلس است. نماینده ای که از شهری کوچک و با تعداد آرایی پایین اکنون اختیاراتی، بعضا فراتر از یک وزیر پیدا می کند، اگر شخصی خودساخته و باتقوا – به معنای حقیقی کلمه – نباشد، قطع به یقین از نظر رفتاری و شخصیتی به شکل عیان و نهان دستخوش تغییر می شود. احتمال سوء استفاده از اختیارات، انحراف فکری و شیفت از جایگاه خدمت به اریکه قدرت و همچنین داشتن نگاه از بالا به پایین به جامعه بجای ظهور در قامت خدمتگذار از جمله آسیب های دادن اختیارات گسترده به اشخاص کم ظرفیت است. در چنین شرایطی بازنگری در قانون و کاستن از ید اختیارات نمایندگان مجلس می تواند از شدت این آسیب ها و معایب دیگری که سبب شده تا خانه ملت کنشگری در هرم قدرت را آنطور که باید سامان ندهد، فرو کاهد.

تشدید فعالیت های هیئت عالی بر رفتار نمایندگان

بر اساس آئین‌نامه داخلی مجلس نایب رئیس مجلس، ریاست هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان را برعهده دارد، همچنین برای انتخاب اعضای این هیأت نامزدهایی از کمیسیون های تخصصی به مجلس معرفی شده و با رای نمایندگان عضو این هیئت عالی می شوند. آن چه مشخص است اینکه می بایست سازوکارهای لازم و تدوین قوانین سفت و سخت برای برخورد با نماینده یا نمایندگان متخلف و هتاک در دستور کار این هیئت قرار گیرد. عدم رویکرد سیاسی در قبال برخی رفتارهای ناشایست صورت گرفته توسط نمایندگان به انضمام رفتاری فعالانه از جمله اقداماتی ست که می بایست این هیئت در صدد انجام آن برآید. 

هر چند سخن از بررسی رفتار نماینده سراوان عضو فراکسیون امید مجلس، در هیئت عالی مطرح شده، اما انتظار می رفت اولا مسیر بررسی این موضوع کوتاه تر می بود تا شاید رفتارهای زننده بعدی از سوی دیگر نمایندگان شکل نمی گرفت، هر چند تا لحظه تنظیم این مطلب اخبار ضدونقیضی از بررسی وضعیت نماینده سراوان در هیئت عالی نظارت مطرح شده است. از دگرسو، سکوت و انفعال هیئت عالی نظارت در قبال رفتارهای دور از نزاکت نمایندگان مذکور نیز جای تامل و سوال دارد و تا حد زیادی، ماهیت هیئت عالی نظارت بر رفتار نمایندگان را خدشه دار کرده و زیر سوال می برد.

تعریف مکانیزم آموزشی برای نمایندگان مجلس

شورای نگهبان یکی از ساختارهای نظارتی در پیش از ورود نمایندگان به مجلس است. اما نکته ای که در این زمینه مطرح می شوداین است که آیا فرمولی برای میزان تغییر رفتاری و شخصیتی شخص پس از تصدی پست نمایندگی وجود دارد که از شورای نگهبان بخواهیم برآن اساس صلاحیت نماینده را مورد ارزیابی قرار دهند؟ از سوی دیگر، برخی افراد نظارت استصوابی شورای نگهبان را دلیل شکل گیری اتفاقات اتلخ اخیر می دانند. اما سوال اینجاست که در شورای شهر که از نظارت استصوابی خبری نیست، شاهد مشکلات اینچنینی و سیاسی کاری برخی نمایندگان نیستیم.

دبیر شورای نگهبان در این زمینه معتقدست: «متأسفانه برخی به ابتدائی‌ترین مسائل مربوط به مجلس آشنایی ندارند و چه بسا برخی اصلاً یک بار متن قانون اساسی را نخوانده باشند. آیا این نماینده که درباره مسائل پیچیده اقتصادی که می‌خواهد رأی بدهد، اطلاعات دارد؟ درباره مشکلات جامعه از جمله گرانی‌ها و تورم که مجلس می‌تواند برای حل آن سهم و نقش داشته باشد، آگاهی دارد؟»

آیت‌اله جنتی با تأکید بر آگاهی نامزدهای نمایندگی مجلس به قانون اساسی و مسائل مختلف مجلس و وظایف خود و آشنایی باکمیسیون‌های مختلف، پیشنهاد داد تانامزدهای نمایندگی مجلسقبل از ورود به مجلس دوره‌های آموزشیرا بگذرانند.«این طرح به نظر مناسب است تا مجلس بعد از مطالعه آن، درباره آن طرح بدهد که در این صورت آینده مجلس بهتر خواهد شد.باید نمایندگان در دوره‌های اخلاقی شرکت کنند تا باوظیفه شرعی و قانونیخود آشنا شوند.»

بهره سخن

آنچه روشن است اینکه چشم بیدار جامعه و افکارعمومی با رصد دقیق شرایط نسبت به ساختار و روند حرکتی مجلس قضاوت خواهد کرد. خانه ملت به عنوان قوه قانونگذاری کشور، اگر از جهت محتوای نظری با ضعف روبرو باشد و نمایندگان به جای دغدغه رفع مشکلات مردم در اندیشه ای غیر باشند، لاجرم در مسیری غلط حرکت خواهند کرد که سرمنزل آن چیزی جز خدمتگذاری به مردم خواهد بود. 

انجام هزینه مادی و معنوی از جیب بیت المال با برگزاری جلسه غیرعلنی برای نماینده هتاک در راستای دفاع از او و تاختن به کارمندی که به وظیفه قانونی خود عمل کرده، با نکته ای که حضرت امام خمینی(ره) پیرامون در راس امور قرار داشتن مجلس مطرح فرموده اند، مطابقت ندارد. تحقیقا آن مجلسی در راس امور است که فضای خود را از سیاسی کاری و امتیازدهی به نماینده خالی ببیند و تنها دغدغه اش جامه عمل پوشاندن به مطالبات مردم و رفع گره های معیشتی و اقتصادی باشد. اینکه به جای برخورد با نماینده هتاک او را در دسته شهروند درجه یک قرار دهیم و مقصر را منتشر کننده فساد بدانیم، به مثابه نگریستن به نمایندگان همچون شهروندان درجه یک و ترویج نهان رفتارهای زننده با مردم توسط قانونگذارانی خواهد بود که می بایست الگوی برای جامعه خود باشند.